Το νέο «πακέτο Ντράγκι» περιμένουν οι επενδυτές

ΣΗΜΕΡΑ ΤΟ ΚΡΙΣΙΜΟ Δ.Σ. ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ

Της Λαλέλας Χρυσανθοπούλου

Ενα χρόνο ζωής συμπλήρωσε χθες το πρόγραμμα ποσοτικής νομισματικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στο πλαίσιο του οποίου έχουν ήδη τυπωθεί πάνω από 700 δισ. ευρώ. Πρόκειται για το «μεγάλο μπαζούκα» που ενεργοποίησε ο Μάριο Ντράγκι, αφού προηγουμένως είχε δοκιμάσει όλα τα υπόλοιπα «συμβατικά» εργαλεία για να τονώσει την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη και να αποτρέψει την απειλή του αποπληθωρισμού: Ο κ. Ντράγκι είχε προχωρήσει σε οκτώ μειώσεις επιτοκίων του ευρώ, δύο προγράμματα μακροχρόνιου φθηνού δανεισμού για τις τράπεζες πριν «ανάψει τα πιεστήρια» στις 9 Μαρτίου 2015, ενώ τον περασμένο Δεκέμβριο επέκτεινε τον ορίζοντα του προγράμματος κατά έξι μήνες, έως τον Μάρτιο του 2017.
Παρόλα αυτά, η εικόνα της οικονομίας της Ευρωζώνης κάθε άλλο παρά ικανοποιητική είναι: Ο πληθωρισμός επέστρεψε σε αρνητικό έδαφος τον Φεβρουάριο (-0,2%), για πρώτη φορά από τον Σεπτέμβριο του 2015. Και μπορεί η βουτιά των τιμών του πετρελαίου να έχει υποδειχθεί ως κύριος υπαίτιος, πλην όμως η υποχώρηση του δομικού τιμαρίθμου στο 0,7% από 1% τον ίδιο μήνα, υποδεικνύει διάχυση των αποπληθωριστικών πιέσεων στο σύνολο της οικονομίας. Την ίδια στιγμή, μια σειρά μακροοικονομικών δεικτών παραπέμπει σε εξασθένηση της αναιμικής ανάκαμψης της Ευρωζώνης, υπό την πίεση της επιβράδυνσης των ρυθμών ανάπτυξης στην Κίνα και σε άλλες αναδυόμενες αγορές.
Προσδοκίες... μετ’ επιφυλάξεων 
Στο φόντο αυτό, συνεδριάζει σήμερα το Δ.Σ. της ΕΚΤ. Θεωρείται σίγουρο ότι η τράπεζα θα αναθεωρήσει έντονα πτωτικά τις εκτιμήσεις της για τον πληθωρισμό της Ευρωζώνης την επόμενη διετία, υποχρεώνοντας τον κ. Ντράγκι να χαλαρώσει ακόμα περισσότερο τη νομισματική πολιτική. Οι προσδοκίες των αγορών είναι υψηλές (κι ας επισημαίνουν ΔΝΤ, ΟΟΣΑ και BIS ότι τα περιθώρια δράσης των κεντρικών τραπεζών έχουν εξαντληθεί), την ίδια στιγμή όμως επικρατεί επιφυλακτικότητα, καθώς οι μνήμες από τη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου (όταν ο κ. Ντράγκι εξήγγειλε μέτρα λιγότερο φιλόδοξα από ό,τι αναμενόταν απογοητεύοντας τους επενδυτές) είναι ακόμα νωπές.
Στην παρούσα φάση, η ΕΚΤ καλείται να λύσει μια ιδιαίτερα δύσκολη εξίσωση: Πώς να καταπολεμήσει τον επίμονα χαμηλό πληθωρισμό, χωρίς να υπονομεύσει την εύθραυστη κερδοφορία των τραπεζών και πώς να ενισχύσει ουσιαστικά το πρόγραμμα εκτύπωσης χρήματος χωρίς να προσκρούσει στο γερμανικό τείχος, έστω και αν από ειρωνεία της τύχης ο Γερμανός κεντρικός τραπεζίτης Γενς Βάιντμαν δεν θα έχει δικαίωμα ψήφου στη σημερινή ψηφοφορία στο Δ.Σ.
Αρνητικά επιτόκια
Το δίλημμα εγείρεται διότι θεωρείται βέβαιο ότι η ΕΚΤ θα εντατικοποιήσει τη χρήση του εργαλείου των αρνητικών επιτοκίων, μειώνοντας το βασικό επιτόκιο καταθέσεων του ευρώ τουλάχιστον κατά 10 μονάδες βάσης, στο -0,4% από -0,3%, ενώ ορισμένοι αναλυτές προεξοφλούν μεγαλύτερη μείωση κατά 20 μονάδες βάσης. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι οι τράπεζες θα πληρώνουν περισσότερο την ΕΚΤ για τα διαθέσιμα που «παρκάρουν» σε αυτή, κάτι που επιβαρύνει την κερδοφορία τους δεδομένου ότι το να μετακυλίσουν το κόστος στους πελάτες τους (καθιστώντας αρνητικά τα επιτόκια καταθέσεων ή αυξάνοντας τα επιτόκια χορηγήσεων) είναι πολλαπλώς προβληματικό.
Οι φόβοι για τις παρενέργειες των αρνητικών επιτοκίων θεωρούνται ένας από τους βασικούς λόγους πίσω από το πρόσφατο «σφυροκόπημα» των μετοχών των τραπεζικών και ασφαλιστικών εταιρειών. Ειδικά οι τελευταίες πιέζονται ασφυκτικά στο περιβάλλον αυτό και είναι χαρακτηριστική η προχθεσινή ανακοίνωση της γερμανικής Allianz, που προ της συνεδρίασης της ΕΚΤ υπογράμμισε ότι είναι αντίθετη στην πολιτική των αρνητικών επιτοκίων που πλήττει τους αποταμιευτές και τα συνταξιοδοτικά προγράμματα και αντί η ΕΚΤ να αυξησει τη δόση του «φαρμάκου» όπως προτίθεται, θα έπρεπε να διακόψει τη «συνταγογράφησή» του. Η ΕΚΤ, πάντως, γνωρίζει πολύ καλά το πρόβλημα των τραπεζών και έστειλε σήμα ότι θα αναλάβει πρωτοβουλίες για την άμβλυνση των παρενεργειών. Ενας τρόπος γι’ αυτό θα ήταν η εφαρμογή κλιμακωτού συστήματος, βάσει του οποίου οι τράπεζες θα πληρώνουν το αρνητικό επιτόκιο ανάλογα με το ύψος των χρημάτων που «παρκάρουν» στην ΕΚΤ και εφόσον αυτά ξεπερνούν ένα συγκεκριμένο επίπεδο.
Οι υπόλοιπες επιλογές 
Πέρα από τα αρνητικά επιτόκια, ο κ. Ντράγκι θα μπορούσε να ενισχύσει ακόμα περισσότερο το πρόγραμμα εκτύπωσης χρήματος, με διάφορους τρόπους. Μια επιλογή είναι να αυξήσει το μηνιαίο πλαφόν για το ύψος των κρατικών ομολόγων που αγοράζει, σήμερα στα 60 δισ. ευρώ, κατά 10-15 δισ. ευρώ, συνδυάζοντας ενδεχομένως την κίνηση αυτή και με περαιτέρω επέκταση του χρονικού ορίζοντα του προγράμματος για ακόμα έξι μήνες, έως δηλαδή τον Σεπτέμβριο του 2017. Πολλοί επίσης πιθανολογούν την αλλαγή των παραμέτρων του προγράμματος ή τη διεύρυνση της «δεξαμενής» των τίτλων που μπορεί να αγοράζει η ΕΚΤ, ώστε να μπορεί να περιλάβει εταιρικά ομόλογα υψηλής ποιότητας, τραπεζικά ομόλογα, μετοχές, ακόμα και real estate, μια πρακτική που ήδη εφαρμόζει η Τράπεζα της Ιαπωνίας. Καθώς όμως τέτοιες πρωτοβουλίες θα αύξαναν κατακόρυφα τα επίπεδα κινδύνου στον ισολογισμό της ΕΚΤ προκαλώντας ρίγη στην υπερσυντηρητική Bundesbank και τους συμμάχους του κ. Βάιντμαν και εμφανίζουν τεχνικές δυσκολίες, μάλλον δεν θα αναληφθούν στην παρούσα φάση, με δεδομένη και την ανάγκη να διατηρήσει η ΕΚΤ «πυρομαχικά» και για το μέλλον.
Γαλλία-Φινλανδία
Η Κεντρική Τράπεζα της Γαλλίας αναθεώρησε πτωτικά την εκτίμησή της για τους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ α' τριμήνου σε 0,3% από 0,4%, ενώ η Φινλανδία ανακοίνωσε «βουτιά» εξαγωγών 10% τον Ιανουάριο.
Αγορές
Σταθεροποιητικά κινήθηκαν χθες τα χρηματιστήρια σε ΗΠΑ και Ευρώπη, όπως και το ευρώ, το οποίο κάλυψε τις αρχικές απώλειές του και επέστρεψε πάνω από το 1,10 δολάριο.
Fed
Τη σκυτάλη από την ΕΚΤ παίρνει η Fed που συνεδριάζει την επόμενη εβδομάδα και αναμένεται να διατηρήσει αμετάβλητα στο 0,25% τα επιτόκια του δολαρίου.
Berlin Hyp
Η γερμανική τράπεζα Berlin Hyp έγινε ο πρώτος μη κρατικός οργανισμός που εξέδωσε (καλυμμένο) ομόλογο σε ευρώ με αρνητική απόδοση, σε ένα ακόμα ορόσημο στην καταβύθιση του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος στον κόσμο των αρνητικών επιτοκίων.